Ăn dặm ở trẻ: Thế nào là hợp lý?

Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) khuyến cáo mẹ bỉm sữa chỉ nên bắt đầu cho trẻ ăn dặm từ khi được tròn 6 tháng tuổi, vì thời điểm này hệ tiêu hóa của trẻ mới phát triển khá hoàn chỉnh để có thể hấp thu những thực phẩm đặc và phức tạp hơn sữa mẹ.

1. Lúc nào bắt đầu cho bé ăn dặm?

Khoảng thời gian ăn dặm bé cần ăn bổ sung vì nhu cầu năng lượng tăng. Từ khi con tròn 6 tháng tuổi năng lượng từ sữa mẹ chỉ đủ cung cấp khoảng 450kcal/ngày, trong khi đó giai đoạn này 

trẻ cần khoảng gần 700kcal/ngày. Vì vậy, ăn dặm đúng cách là cần thiết giúp bù đắp khoảng cách thiếu hụt năng lượng này và lượng thức ăn trong các bữa ăn dặm cũng cần tăng lên khi bé lớn lên (tăng về số lượng và đậm độ đặc dần lên), nếu không cung cấp đủ bữa ăn dặm trẻ nhỏ sẽ còi cọc, phát triển chậm. Hơn nữa trong giai đoạn này, lượng sắt dự trữ không còn, chính vì lý do đó trẻ sẽ thiếu sắt nếu chỉ được cung cấp từ nguồn sữa mẹ, do vậy ăn dặm sẽ là nguồn cung cấp đầy đủ lượng sắt cần thiết bù đắp sự thiếu hụt đó. Nếu cơ thể trẻ không có đủ lượng sắt cần thiết bé sẽ bị thiếu máu. Khoảng thiếu hụt sắt cao nhất vào lúc trẻ 6 -12 tháng và nguy cơ thiếu máu lớn nhất cũng ở nhóm tuổi này.

Giai đoạn ăn dặm vô cùng quan trọng đối với con trẻ

Khi chưa đủ 4 tháng tuổi, cơ thể bé chưa có đầy đủ men amylase giúp tiêu hóa chất bột. Vì thế, nếu cho trẻ ăn dặm trước 4 tháng dễ dàng làm cho bé dễ chán sữa mẹ do đó bú ít đi, gây ra tình trạng thiếu hụt các chất dinh dưỡng cần thiết, quan trọng từ sữa mẹ. Điều này khiến cho trẻ giảm sức đề kháng, gia tăng rủi ro suy dinh dưỡng và tác động nghiêm trọng lên quá trình phát triển. Ngoài ra, trẻ dễ bị dị ứng thực phẩm do hệ tiêu hóa ở thời điểm bé 4 tháng tuổi vẫn chưa phát triển toàn diện, đặc biệt là những bé có cơ địa nhạy cảm. Vì thế, trẻ có nguy cơ cao bị tiêu chảy, rối loạn tiêu hóa do hệ tiêu hóa yếu kém chưa đủ men để tiêu hóa tinh bột và những thức ăn phức tạp khác.

Ngược lại, nếu cho trẻ ăn dặm muộn sau 6 tháng tuổi, nhiều khả năng trẻ sẽ đứng cân, tăng trưởng chậm. Do lúc này sữa mẹ không cung cấp đầy đủ chất dinh dưỡng thiết yếu cho trẻ tăng trưởng.

Xem thêm:

http://forums.photographyreview.com/member.php?u=624683

https://forums.prosportsdaily.com/member.php?720637-Suachobe

2. Ăn dặm đúng cách

Theo kinh nghiệm được rút ra từ việc chăm sóc sức khỏe trẻ em của Hiệp hội Nhi khoa Hoa Kỳ (American Academy of Pediatrics), ăn dặm đúng phương pháp cần tuân thủ những nguyên tắc sau:

• Cho bé tập ăn dặm các thức ăn tương tự với sữa mẹ hoặc tương tự với sữa công thức để bé quen dần với “những thức ăn mới lạ”. Nên làm theo nguyên tắc “ngọt - mặn” khi bắt đầu giai đoạn cho bé ăn dặm, thông thường thì bột ngọt sẽ là lựa chọn đầu tiên khi tập cho bé ăn dặm bởi vì mùi vị “tương tự” với sữa mẹ, trẻ được cho ăn dặm với bột ngọt trước rồi sẽ từ từ thay thế bằng bột mặn với nhiều thành phần dinh dưỡng hơn.
• Nguyên tắc “ít - nhiều” để luyện tập cho hệ tiêu hóa của trẻ thích nghi dần với lượng và thành phần thức ăn ngày càng đa dạng. Cho trẻ ăn với lượng ít rồi tăng dần đạt ăn 10 gram bột, rau xanh tăng dần đạt 10 gram , thịt 10 gram sau khi xay, dầu ăn hoặc mỡ động vật đạt 5 ml mỗi bữa ... sẽ tốt cho sự tiêu hóa và cung cấp đầy đủ năng lượng - dưỡng chất cần thiết đối với nhu cầu tăng trưởng và phát triển của trẻ nhỏ.
• Nguyên tắc “loãng - đặc” cần chú ý để quá trình ăn dặm của bé luôn được “suôn sẻ”, đây là nguyên tắc giúp trẻ nhỏ không bị “phản ứng” khi tiếp xúc với thức ăn lạ và hệ tiêu hóa của trẻ có khả năng tiêu hóa được các thức ăn phức tạp hơn.
• Nguyên tắc “tô màu chén bột” nghĩa là bột ăn dặm của bé cũng đảm bảo đủ 4 nhóm thức ăn quan trọng giúp trẻ tăng trưởng tốt.
• Nguyên tắc “không ép trẻ ăn” khi bé không muốn ăn nữa hay bày tỏ phản đối việc ăn dặm, cha mẹ nên cho con tạm dừng việc ăn dặm một thời gian 5 - 7 ngày rồi sau đó sẽ tiếp tục tập luyện để con không bị căng thẳng trong việc ăn dặm.
• Khi bắt đầu ăn dặm, sau lần thử đầu tiên, nếu bé háo hức há miệng và vui vẻ đón nhận đồ ăn thì bạn có thể yên tâm là trẻ đã sẵn sàng. Ngược lại, nếu trẻ nhăn nhó, quay mặt đi hoặc nhả thức ăn ra thì bé chưa sẵn sàng và mẹ không nên ép con. Nếu lần thứ nhất chưa thành công, mẹ hãy kiên trì thử lại. Nói chung, thường phải sau 6-10 lần bé mới chấp nhận thức ăn mới và khả năng này tăng lên đáng kể sau 12-15 lần thử.

3. Thực phẩm cho bé ăn dặm

Để phát triển tốt, trẻ bắt đầu ăn dặm vẫn cần được tiếp tục bú sữa mẹ hàng ngày ít nhất 3-4 lần và ăn từ 2 bữa bột cháo/ngày sau đó tăng dần lên 3-4 bữa bột/ngày khi 1 tuổi. Chú ý là ngay từ khi tròn 6 tháng tuổi, trẻ cần ăn dặm và phải được ăn dặm đúng cách, đó là bột/cháo nấu và đảm bảo cân đối 4 nhóm thực phẩm như sau:

3.1. Nhóm chất bột đường

Nhóm thực phẩm bổ sung năng lượng hàng ngày cho con ăn dặm. Mẹ có thể nghiền cháo, khoai cho con thích nghi với nhóm thực phẩm này, hoặc nấu bột yến mạch cho thêm phong phú bữa ăn của trẻ nhỏ. Mẹ nên sử dụng gạo tẻ gạo tám mới, không nên trộn lẫn gạo nếp (gây đặc khó ăn) không kết hợp với ý dĩ, hạt sen, đậu xanh dễ gây cảm giác chán khó ăn và chậm tiêu cho trẻ nhỏ, với bé trên 1 tuổi nên đa dạng thực đơn ăn dặm để tránh làm trẻ biếng ăn vì ăn cháo quá lâu: nên chế biến súp khoai tây thịt bò xay, bún, phở, bánh đa,... để bé thích thú với bữa ăn dặm.

3.2. Nhóm chất đạm

Chất đạm thịt nạc (lợn, gà), lòng đỏ trứng gà: là những thực phẩm giàu đạm dễ tiêu khuyến khích sử dụng cho trẻ khi mới bắt đầu tập ăn dặm, sau đó cho trẻ ăn thịt bò, cá, tôm, cua (khi sang tháng tuổi thứ 7), trên 1 tuổi nên cho trẻ ăn cả quả trứng gà (cả lòng đỏ và lòng trắng). Chất đạm đóng vai trò quan trọng trong việc phát triển của trẻ, trong cơ thể, đạm sẽ cung cấp các axit amin cần thiết kích thích sự tăng trưởng và phục hồi của tế bào. Mẹ chú ý không nên cho trẻ ăn quá nhiều đạm, vì sẽ ảnh hưởng xấu tới hệ tiêu hóa còn yếu kém của bé, nên cho con trẻ ăn cả đạm động vật (gồm thịt, cá...) và đạm thực vật (các loại đậu đỗ...), việc kết hợp cân bằng giữa đạm động vật và thực vật sẽ giúp bé tăng trưởng tốt.

3.3. Nhóm rau củ và trái cây

Cung cấp vitamin và một số khoáng chất, chất xơ sẽ hỗ trợ cho hệ tiêu hóa của bé. Các mẹ cũng có thể tập cho bé ăn hoa quả tươi như nạo chuối tiêu, uống nước cam, xoài xay, đu đủ xay... những thực phẩm này sẽ hỗ trợ cung cấp rất nhiều vitamin, các chất chống oxy hóa và khoáng chất hỗ trợ hệ miễn dịch của trẻ phát triển, ngăn ngừa các bệnh về đường ruột. Mặc dù vậy mẹ cần lưu ý chế biến rau củ quả cho đúng cách như rửa rau dưới vòi nước, không dự trữ rau củ quá lâu... để không làm mất chất dinh dưỡng và ảnh hưởng đến sức khỏe của trẻ.

3.4. Nhóm chất béo

Chất béo bên cạnh việc cung cấp năng lượng, còn là thành phần của màng tế bào và mô não. Nhóm chất béo đóng vai trò quan trọng là dung môi giúp các vitamin A,D,E,K... hòa tan hấp thu vào cơ thể. Bé cần ăn cả dầu thực vật và mỡ động vật (mỡ gà, mỡ lợn...), với tỷ lệ hiệu quả nhất là 1:1 nên xen kẽ các bữa dầu và mỡ. Những loại dầu thực vật nên ăn đa dạng (đậu nành, mè, dầu cá hồi...) riêng dầu gấc không nên ăn hàng ngày mà chỉ nên 1-2 lần/tuần để tránh vàng da do thừa tiền vitamin A.

Xem thêm:

https://www.reddit.com/user/Suachobe1/comments/izd6r4/s%E1%BA%A3n_ph%E1%BA%A9m_ng%C5%A9_c%E1%BB%91c_l%E1%BB%A3i_s%E1%BB%AFa_lo%E1%BA%A1i_n%C3%A0o_t%E1%BB%91t_cho_m%E1%BA%B9/

https://suachobe1234.blogspot.com/2021/02/frisolac-gold-so-2-danh-cho-be-tu-6-en.html

4. Lưu ý khi chế biến món ăn dặm

Nên thêm 1 chút dầu ăn khi nấu món ăn dặm cho bé: Mỡ/dầu ăn là điều vô cùng quan trọng đối với trẻ ăn dặm. Dầu ăn dễ tiêu hóa lại rất giàu năng lượng và còn có khả năng hòa tan các chất khác, giúp hệ tiêu hóa dễ hấp thu hơn. Đây cũng là yếu tố quan trọng giúp cơ thể trẻ hấp thụ tốt canxi và vitamin D.

Khi trẻ chưa tròn 1 tuổi, không nên thêm gia vị/nước mắm vào món ăn dặm:

• Đa phần mẹ cho rằng cần thêm một tí nước mắm để giúp đồ ăn dặm thêm đậm đà và khơi gợi vị giác của trẻ. Điều này hoàn toàn sai lầm vì ăn muối lúc này sẽ không tốt cho thận của trẻ nhỏ. Việc thêm mắm muối vào đồ ăn dặm sẽ khiến thận của trẻ phải hoạt động quá sức ảnh hưởng xấu cho thận.
• Nguyên liệu cần sạch và an toàn: Nguyên liệu làm thức ăn cho trẻ ăn dặm cần đảm bảo sạch và an toàn, không có bất kỳ sinh vật gây bệnh nào, không dùng các hóa chất có hại hoặc chất độc. Bà mẹ cần rửa tay sạch trước khi chế biến thức ăn và khi cho bé ăn. Nếu thực đơn ăn dặm của bé có cá hay tôm thì cần đảm bảo gỡ hết xương (cá phải gỡ thịt, tôm phải cắt râu, xay và băm nhuyễn) hoặc các miếng cứng có thể làm trẻ bị thương.
• Vệ sinh thực phẩm khi chế biến: Tất cả các loại thức ăn tươi, sạch, dồi dào dinh dưỡng mà người lớn ăn được mỗi ngày đều có thể cho trẻ ăn được. Những dụng cụ làm bếp và đồ đựng thức ăn của bé cần được rửa và giữ sạch; thức ăn sau khi nấu cần cho trẻ ăn ngay trong vòng hai giờ.

Nguồn tham khảo:

https://www.friso.com.vn/kinh-nghiem-hay/thoi-diem-cho-tre-an-dam-va-dau-hieu-tre-da-san-sang-an-dam